Jakie produkty są źródłem likopenu?
Likopen jest pomarańczowo-czerwonym barwnikiem występującym w postaci naturalnej w owocach i warzywach o czerwonej barwie. Głównym źródłem likopenu są pomidory i przetwory pomidorowe. Odgrywają one zasadniczą rolę w dostarczaniu tego składnika z dietą, co jest spowodowane ich dużym spożyciem w postaci surowej lub przetworzonej (soki, koncentraty, sosy).
Likopen znajduje się także w arbuzach, morelach, czerwonych grejpfrutach, czerwonej gujawie, jednak spożycie tych produktów jest niewielkie w porównaniu z pomidorami.
Zobacz też: Warto jeść pomidory!
Symbol „E” na opakowaniach
Likopen znajduje się w wykazie barwników dozwolonych do stosowania w żywności, na opakowaniach oznaczany jest symbolem E160d. Jako naturalny barwnik może być dodawany między innymi do:
- pieczywa cukierniczego i wyrobów ciastkarskich,
- lodów spożywczych,
- kandyzowanych owoców i warzyw,
- deserów,
- sosów, przypraw, pikli, ostrych sosów korzennych i korniszonów z jarzynami w occie,
- musztardy,
- zup,
- win owocowych.
Zobacz też: Jak czytać etykiety na opakowaniach żywności?
Zawartość likopenu w produktach
Na zawartość likopenu w pomidorach ma wpływ ich odmiana i stopień dojrzałości.
Ilość likopenu wzrasta wraz z dojrzewaniem warzyw i jest największa w owocach pochodzących ze zbiorów letnich.
W przetworzonych produktach są niewielkie straty zawartości likopenu. Oprócz tego na poprawę uwalniania i wchłaniania likopenu wpływają czynności wykonywane w trakcie produkcji przetworów, takie jak: rozdrabnianie, marynowanie, mrożenie, a także obecność tłuszczu w diecie. Dzięki temu nasz organizm może lepiej wykorzystać likopen. Związek ten jest bardziej wrażliwy na działanie tlenu i światła niż temperatury. Jest odporny na wysokie temperatury, gotowanie w wodzie i na parze, duszenie czy ogrzewanie mikrofalowe. Niedożywienie i obecność pasożytów jelitowych obniża wykorzystanie likopenu przez nasz organizm.
Stężenie likopenu we krwi zależy nie tylko od zwyczajów żywieniowych, wieku, lecz także (u kobiet) od fazy cyklu miesiączkowego – największe stężenie zachodzi w środku fazy ciałka żółtego. Natomiast z wiekiem obniża się stężenie likopenu w surowicy krwi.
Działanie likopenu
W komórkach roślinnych likopen odgrywa istotną rolę w pochłanianiu światła i bierze udział w procesie fotosyntezy jako składnik wspomagający chlorofil.
Likopen należy do karotenoidów, które posiadają właściwości przeciwutleniające. Przeciwutleniacze wiążą reaktywne formy tlenu (wolne rodniki), które uważane są za przyczynę chorób nowotworowych i chorób układu sercowo-naczyniowego (choroba wieńcowa serca, miażdżyca, nadciśnienie).
Wolne rodniki przyczyniają się także do przebarwień skóry i uczestniczą w procesach odpowiedzialnych za starzenie się organizmu. Ważne jest, że likopen nie tylko neutralizuje wolne rodniki, lecz także ma zdolności odbudowania innych składników o charakterze przeciwutleniaczy, np. luteiny.
Likopen wpływa hamująco na syntezę cholesterolu, a ponadto pomaga w usuwaniu „złego” cholesterolu (LDL) z krwi. Oprócz tego spożywanie likopenu poprawia wygląd skóry.
Dzięki likwidacji wolnych rodników, likopen chroni włókna kolagenowe i poprawia wygląd skóry, która staje się gładsza i ma mniej zmarszczek.
